Türkiye’de futbol ekonomisindeki son gelişmeler ne yönde?
4 dakika okuma süresi
Türkiye’de futbol ekonomisi, 2011 yılında FETÖ ve başka güçler saldırı yapmadan önce, ciddi bir ekonomik güçtü. Baktığınız zaman Fenerbahçe bir endüstri kuruluşu gibi değerlendirilirse, Türkiye’de ilk 100’ün arasında yer alıyor olurdu. İlk olarak Fenerbahçe çöktü. Daha sonra bundan diğer takımlarda nasibini aldılar. Kulüp takımlarımızın Avrupa’da aldığı neticeler dip yaptı.
Pandemi nedeniyle kulüpler önemli bir seyirci gelirini kaybetti. Süper Lig’in yayın haklarını alan BEIN Sport, bu hak karşılığı ödediği parayı her yıl düşürerek takımları çok mağdur etti.
TFF Başkanlığına getirilen Nihat Özdemir, Fenerbahçe’ye saldırayım derken, Türk futbolunun da dip yapmasını sağladı. Türk Milli Takımı’nın önce iyi başlayıp, sonra kötü devam ettiği Avrupa ve Dünya Şampiyonalarındaki konumu durumu gözler önüne seriyor.
Kulüp takımlarımızın borç yükü artıyor, artık Avrupa’dan yaşı ilerlemiş futbolculara büyük paralar ödeyerek Türkiye’ye getirmemizin belirli istisnalar dışında fayda etmediğini görmemiz gerekiyor.
Türkiye’de gastronomi ve kültür ekonomisi gibi ölçülmemiş sektör arasında yer alan futbol ekonomisinin gerilemesi, insanları ümitsizliğe itiyor. Bu açıdan Türkiye yaşı ilerlemiş futbolcular için vergi cenneti olarak uluslararası alanda dibe doğru ilerliyor.
COVID-19 pandemisi nedeniyle dünya ekonomisi ciddi bir krize girdi. Bu kriz TAVAK’ın tespitlerine göre en ciddi şekilde etkilediği sektörler arasında gastronomi, kültür, spor, eğlence ve turizm geliyor. Bu 5 sektör, hizmet sektörünün temelinde yer alırken TAVAK Vakfı olarak bu 5 sektörün konumuna ve geleceğine yönelik sizlere araştırmalarımızda aktardık.
Spor ekonomisi Türkiye’de 2 milyar $’lık büyüklüğe sahip ve neredeyse bunun yarısından fazlasını da futbol ekonomisi oluşturmaktadır. Spor ekonomisi kamudan, özel sektörden yatırımlarının yanında en önemli gelirleri yayın hakları, sponsorluk anlaşmaları, maç günü gelirleri ve transfer gelirleridir.
Kulüplerin transfer harcamaları artıyor, gelirler azalıyor
Transfermark verilerine göre Süper Lig’in toplam piyasa değeri 925 milyon eurodur. Geçtiğimiz yıl 720 milyon euroydu. Geçtiğimiz yıl 21 takımlı oynanan Süper Lig’de bu yıl takım sayısı ise 20 olarak belirlendi. kulüplerimiz 2020-2021 yıllarında 40 milyon € üzerinde transfer harcaması yaparken 2021-2022 sezonu öncesi 75 milyon euroluk transfer harcaması yaptılar. Kulüplerimizin gelirleri ise geçtiğimiz sezon 31 milyon € seviyesindeyken bu sezon 47 milyon euro olarak kaldı. Beşiktaş -7 milyon euroluk transfer harcaması yaparken transfer satışlarından gelir elde etmezken, Galatasaray 25 milyon euroluk transfer harcaması yaptı. Galatasaray’ın transfer geliri ise sadece 400 bin euro olarak kaldı. Fenerbahçe ise 16 milyon euroluk transfer harcaması yaparken, transfer geliri 6 milyon Euro olarak gerçekleşerek bu alanda Süper Lig’de ilk sıraya yükseldi.
Yayın gelirleri
Süper Lig’de bu sezon toplam 3 milyar lira olan yayın gelirinin yüzde 4’ü Türkiye Futbol Federasyonu, yüzde 14’ü de alt ligler için ayrılıyor. Geri kalan 2 milyar 460 milyonluk gelir de “ayak bastı parası” ile performans ve geçmiş şampiyonluklara göre 20 kulübe pay ediliyor.
Elde edilen gelirin yüzde 37’si 21 kulübe eşit bir şekilde “ayak bastı parası” olarak verilecek. Buna göre bu sezon Süper Lig’de mücadele eden takımlar, 910 milyon liralık parayı 43’er milyonluk eşit paylar şeklinde bölüşecek.
Ayrıca yaklaşık 145 milyon lira da ilk 6’ya giren takımlara sırasına göre dağıtılacak. Ligi şampiyon tamamlayan takım yaklaşık 50 milyon lirayı elde edecek. Sıralamadaki diğer takımlar ise üstten aşağıya doğru azalan bir şekilde paylarını alacak.
2019 yılında maç günü gelirleri, yayıncılık, sponsorluk ve transfer gelirleri ile 1 milyar $’lık büyüklüğe yaklaşan Türkiye’de futbol ekonomisi, Avrupa’nın 6. büyük futbol ekonomisine sahiptir. 2020 yılında Koronavirüs’ün sektöre getirdiği kayıp şimdiden 1 milyar TL’nin üstüne çıktı. Seyirci gelirlerini kaybeden kulüpler, diğer ticari gelirlerinde de azalma yaşamaktadır.
Türkiye-Avrupa Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı Başkanı ve Brandday.net Genel Yayın Yönetmeni.
